Herinneringen van Hugo van Langen


Hugo van Langen (1923) schreef zijn herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog aanvankelijk op verzoek van zijn kleindochter. Zijn verhaal is nu gepubliceerd door Erik Gerritsma, die onderzoek doet naar het verzet in de IJmond.

Op 27 februari is het boekje Arbeidersverzet tijdens de Duitse bezetting op een bijeenkomst, mede georganiseerd door FNV IJmond, in de Openbare Bibliotheek van IJmuiden ten doop gehouden met toespraken van de auteur en van Levin Zuhlke-van Hulzen van FNV-jongeren. Hugo benadrukte in zijn toespraak dat het communistisch verzet geworteld was in de vooroorlogse strijd tegen het fascisme. Zijn ouders, ook communist, hadden voor de oorlog in Rotterdam al Duitsers in huis die gevlucht waren voor de nazi’s. Communisten namen ook deel aan de strijd in Spanje tegen Franco. Het verzet tegen de Duitse bezetter was op de eerste plaats verzet tegen het fascisme en tegen het kapitalisme dat het fascisme uiteindelijk heeft geproduceerd. De droom van de verzetsmensen dat hieraan een einde zou komen is helaas niet uitgekomen. Van Langen riep de nieuwe generaties op daaraan te blijven werken.

Hugo van Langen tijdens de presentatie van zijn boek.

‘Het fascisme is [nog] altijd en overal latent aanwezig’, schrijft Van Langen in Arbeidersverzet. ‘Doorlopend bestaat het gevaar dat invloedrijke kringen zich hiervan zullen bedienen als zij denken dat hun privileges in gevaar komen.’ Daarom moeten we de geschiedenis levend houden. ‘De bijdrage van ons volk aan het verzet tegen de fascistische onderdrukkers is veel groter geweest dan uit de officiële naoorlogse geschiedschrijving blijkt. De samenwerking tussen het kapitalistisch establishment en Nazi-Duitsland is veel groter geweest dan waarvan mensen zich bewust zijn.’ En dat komt ook omdat ‘lieden die een minder fraaie rol in die tijd gespeeld hebben hun stempel op de geschiedschrijving konden drukken.’ De rol van de Sovjet-Unie bij de bevrijding van ons land verdient dan ook een correctie. Zonder de overwinning van het Rode Leger op de nazi’s die Hitler’s legers ernstig verzwakten hadden de Amerikanen en Canadezen ons nooit kunnen bevrijden.

Verzet in IJmond

Hugo van Langen studeerde tijdens de oorlog. In 1942 verhuisden zijn ouders naar Haarlem. Bij een bezoek aan het arbeidsbureau om zijn Ausweis te verlengen kreeg hij de tip er vandoor te gaan omdat hij anders door de Duitsers opgepakt zou worden om in Duitsland te gaan werken. Sindsdien zat hij ondergedoken. Hij hielp met het verspreiden van illegale bladen en het plakken van tegen de bezetter gerichte oproepen.

In de IJmond was een actieve communistische verzetsgroep. Met bekende namen zoals Hannie Schaft, haar vriendin Truus Menger, Jan Brasser en Jan Bonekamp. Minder bekend is dat alleen in deze regio beide grote stakingen tijdens de oorlog hebben plaatsgevonden: de Februaristaking van 1941 en de April-mei stakingen in 1943. In beide gevallen hadden communisten een groot aandeel in de organisatie.

 

Het boek ‘Arbeidersverzet tijdens de Duitse bezetting’ kost 8 euro en is hier te bestellen.