“Het verhaal van de omgekeerde staking is een opmerkelijk verhaal – een verhaal niet alleen over werkloosheid en sociale ongelijkheid, maar ook over de strijd van kleine dorpen versus de ‘hoofdplaats’, over zelfredzaamheid en, toe maar, mienskip.

Het ging over de Parkwyk, een stuk weg bij Houtigehage dat bij regen bijzonder slecht te berijden viel. „It wetter koe net fuort. Bern kamen thús mei smoarge klean, dokter gie ûnderút mei de Solex, sokke dingen.” Een oplossing was wel in zicht: de bovenste laag mengen met de laag eronder, zeg maar. Alleen: dat kost dan geld, en arbeidskracht. En het gemeentebestuur van Smallingerland was niet zo genegen om daarin te investeren.

„De gemeente hie wol jild, Mar-shallhulp en alles, mar dat wie allegearre foar dat lytse ûnnoazele gat Drachten. Philips, no, dêr moast alles foar wike. En dêr yn Drachten seagen se de minsken yn Houtigehage as folk sûnder wet en moraal.”

De toenmalige burgemeester van Smallingerland, Barend Buma, probeerde de goede mensen van Houtigehage zowaar een rad voor ogen te draaien door ze voor te houden dat de minister er geen geld voor over had. Maar de Houtigehaagsters speld je niet zomaar iets op de mouw. „Dat doe is der in delegaasje nei Den Haach gien, yn in âld Kever. Dêr die bliken dat de minister fan neat wist. No, doe moast de boargemaster mei de billen bleat.”

En de werklozen van Houtigehage dreven het bevoegd gezag tot wanhoop door doodleuk zelf de handen uit de mouwen te steken. Deze actie werd bijkans landelijk nieuws, en uiteindelijk ging ook het gemeentebestuur overstag.”

Tot zover het verhaal van Jacob Haagsma in de Leeuwarder Courant van 28 juni 2017.

“Het moet me toch even van het hart. Het verhaal in de LC van 28 juni over het iepenloftspul in Houtigehage schetst een wat beperkt beeld van het ontstaan van De omkearde staking. Er heerste begin jaren vijftig grote armoede in grote delen van Friesland. Houtigehage en Jubbega waren dorpen waar de CPN en de Eenheids Vakcentrale (EVC) een centrale rol speelden in het strijdbare karakter van de bevolking. Ik mis de naam van Juust Dermijn. Verder was de tegenstribbelende burgemeester van Smallingerland niet Barend Buma, maar Hopperus Buma.

De EVC was een aan de CPN gelieerde vakbond. Juust Dermijn was als kaderlid van de EVC verantwoordelijk voor de noordelijke provincies. Op zijn motor reed hij in zijn gebied rond om daar met leden te vergaderen en acties te plannen. Midden in Houtigehage lag café Pultrum. Toen daar begin januari 1952 een EVC-vergadering plaatsvond, was het stampvol. De jongeren vertelden woedend over hun gebrek aan werk en aan geld. Ze wilden aan de slag, ze wilden wat betekenen. Op deze avond vertelde Dermijn dat hij een artikel in de krant had gelezen over werkloze arbeiders in Italië. Die hadden braakliggende gronden van grootgrondbezitters in beslag genomen om te ontginnen. De arbeiders uit Houtigehage raakten enthousiast en besloten tot actie over te gaan. Ter plekke werd een actiecomité gevormd, geleid door Reinder Baron, Johannes van der Heide en Nico Pultrum.

Ik kan me deze geschiedenis nog heel goed herinneren. In die tijd schreef ik korte berichten voor De Waarheid. Juust Dermijn nam mij soms op de moter mee naar Houtigehage. Hij was de inspirator voor mensen als Oeds Pultrum, Reinder Baron, Rein de Boer en Johannes van der Heide.”

Oeds Pultrum vertelt hier zijn verhaal.

Het bericht (waarschijnlijk van Harm de Vos) in De Waarheid van 23 januari 1952:

Unieke gebeurtenis in Nederland Werklozen Smallingerland nemen zelfstandig werk in uitvoering

Aan verbetering van slechte wegen begonnen

(Van onze speciale verslaggever) Een aantal werklozen uit de omgeving van de Friese gemeente Smallingerland is een actie begonnen, die uniek is in Nederland. Aan de rand van Drachtster-Compagnie in het dorp Houtigehage (gemeente Smallingerland) is een groep, bestaande uit oudere en jonge werklozen, zelfstandig begonnen met de verbetering van de Parkerweg, een weg, die langs een aantal boerderijen loopt en die vrijwel onbegaanbaar is. Deze arbeiders hebben bij deze actie de grote sympathie van de boeren uit de omgeving en van andere delen der bevolking verworven. De verbondenheid van deze boeren (die voor het grootste deel pachters zijn) met de arbeiders blijkt hieruit, dat tussen werklozen en boeren tevoren een bespreking is gehouden over de wijze waarop en waar het werk het eerst zou moeten worden aangepakt. Als eerste object werd de Parkerweg gekozen. Vele wegen zijn er minstens even erg aan toe, zodat het werk letterlijk „voor het opscheppen” ligt. . Een gedeelte van de weg is reeds van een modderpoel in een behoorlijk begaanbare weg veranderd, mede omdat naast het opknappen van het wegdek de afwatering in orde wordt gemaakt.

Enkele andere berichten uit De Waarheid over de steun voor deze actie:

In een stampvolle openbare vergadering met een voor deze omgeving ongekend aantal bezoekers, waarop velen met een staanplaats genoegen moesten nemen, heeft het werklozencomité van het Friese Houtigehage gisteravond verslag uitgebracht van de actie, die de werklozen van Houtigehage voor werk en brood voeren. Op de vergadering waren o.a. vele boeren, nagenoeg alle middenstanders, het voltallige bestuur van „Plaatselijk Belang” en de CPN-raadsfractie aanwezig. De EVC had de landelijke voorzitter Berend Blokzijl gezonden (…) Aan het slot van de vergadering werd onder grote bijval een motie aangenomen, waarin aan B. en W. verzocht werd de arbeiders, die met de verbetering van de Parkerweg zijn begonnen en die geen uitkering van Sociale Bijstand of Overbrugging ontvangen, loon te betalen volgens de geldende loonregeling in het vrije bedrijf en de arbeiders die wel uitkering ontvangen, deze uitkering aan te vullen tot het loon van het vrije bedrijf. (26 januari)

De actie van de arbeiders in het Friese dorpje Houtigehage, die begonnen aan wat het gemeentebestuur tot nu toe verzuimde, nl. de verbetering van de onbegaanbare Parksterweg, wint niet alleen voortdurend aan sympathie, maar breidt zich bovendien snel uit. In tal van. andere dorpen van de gemeente Smallingerland, waar de werkloosheid voortdurend groter wordt, steken de arbeiders de koppen bij elkaar voor meer werk. De objecten liggen voor het grijpen. Verharding van wegen, verbetering van de afwatering, aanleg van waterleiding en electrisch licht enz. (31 januari)

Andere tijden wijdde in 2007 al eens een uitzending aan deze bijzondere gebeurtenis.