De afscheidsbrief van Willem Kraan, één van de initiatiefnemers van de Februaristaking triggerde iets in de familie van februaristaker en verzetsman Joop Gerritze (1913). “We lazen die brief van Kraan en realiseerden ons dat onze ome Joop en Willem Kraan naast elkaar op Soesterberg stonden. Joop schreef net als Kraan, op dezelfde datum, een aangrijpende brief aan zijn familie,” zegt neef Willem Gerritze (61).

Hun oom Joop werkte in de oorlog als machinebankwerker bij Fokker in Noord en deed mee aan de sabotage van vliegtuigonderdelen. “Hij strooide letterlijk zand in de radaren en zorgde dat er onderdelen kapotgingen,” zegt neef Joop Gerritze (71), die naar zijn oom is vernoemd.

Joop Gerritze was het oudste kind in een communistisch gezin, woonachtig aan het Columbusplein, en kwam met zijn broer Jan (1920) – de vader van Willem en Joop -, zus Hanna en zwager Ferry Ploeger in het verzet. Joop zette samen met anderen een verzetsorganisatie op bij Fokker en andere metaalbedrijven, verzamelde geld voor onderduikers en bezorgde hun valse persoonsbewijzen. Hij werd echter begin 1942 op zijn onderduikadres opgepakt. Tijdens een schijnproces is hij samen met Willem Kraan, Johan IJsberg en dertig anderen op 19 november 1942 in Soesterberg gefusilleerd, 29 jaar oud.

‘De kracht die uit zijn brief spreekt, is juist in deze tijd zo mooi en sterk’

Uit de tas met oorlogsspullen van hun in 2012 overleden vader pakt Willem een vodje papier dat de ouders van Joop op 21 november 1942 van het Feldgericht des Kommandierenden Generals und Befehlshabers im Luftgau Holland kregen. ‘Es wird Ihnen mitgeteilt, dass das Todesurteil vom 29.7.1942 am 19.11.1942 vollstreckt wurde.’

Zware slag

In de afscheidsbrief vanuit de gevangenis in Utrecht schrijft Joop aan zijn vrouw Greet, ouders, broers, zussen, schoonouders en zwagers dat hij hoopt dat zij de kracht zullen vinden om deze zware slag te boven te komen. ‘Een ding kan ik jullie zeggen: dat ik vol moed mijn vonnis ben tegemoet gegaan daar ik overtuigd ben dat ik voor een goede zaak ben gevallen, ik hoop dat dit jullie niet alleen een troost zal zijn, maar dat jullie tevens de herinnering aan mij met trots zullen dragen (…) een ding wens ik allen toe, dat jullie allen (…) vooral geen haat tegen het Duitsche volk (…) hebben.’

Hij vraagt Greet om zijn moeder te helpen zijn bezegelde lot te dragen. En: ‘Vader u moet de prijzen van mij maar bewaren. U die mij in de gelegenheid stelde om als jongen onze mooie sport te beoefenen.’ Joop deed aan wielrennen.

Joop: “We moeten geen wrok tegen de Duitsers hebben, schrijft hij. De kracht die daar uit spreekt, is juist in deze tijd zo mooi en sterk. Zo van: niet alle Duitsers zijn verkeerd.”

Willem: “Met de boodschap erbij: leef niet met wrok in je hart.”

Hun vader, die de illegale Waarheid, blad van de Communistische Partij, verspreidde, dook na de dood van zijn broer nog dieper het verzet in. Hij begeleidde transporten van wapens die door de geallieerden waren gedropt en nam deel aan een overval op vuurwerkfabriek Kat in Leiden. “Ik weet dat ze een pistool hadden en met een groepje bij café De Spaanse Ruiter, een plek waar veel hoeren kwamen, een verrader doodschoten,” zegt Willem.

Houten pistooltje

Hij sprak er thuis na de oorlog weinig over. Joop: “Hij wilde ons niet bezwaren, maar in gesprekken met vrienden vingen we weleens wat op.”

Thuis lag het ziekenfondsbrilletje van ome Joop in de la en stond zijn foto prominent in de kast. Bij opa en oma thuis hing zijn foto naast die van Stalin boven de deur. Willem: “Vader had wel een klap van de oorlog gekregen. Hij had een kort lontje. Op de figuurzaagclub zaagden we als kinderen een houten pistooltje. Mijn vader pakte het af en gooide het direct weg.”

Uit de tas van hun vader komt ook het originele briefje van Wilhelmina uit 1947 waarin de toenmalige koningin Joops ouders oprechte deelneming betuigt. Joop werd na de oorlog herbegraven op de Nieuwe Oosterbegraafplaats. In De Baarsjes staat een gedenksteen met zijn naam erop en in de Verzetsheldenbuurt in Slotermeer is een straat naar hem vernoemd, een zijstraat van de Joop IJsbergstraat, een van de initiatiefnemers van de Februaristaking. De mannen zijn trots op hem. Willem: “Hij stierf voor zijn vaderland zodat wij in vrijheid konden leven. Ze hebben hem er niet onder gekregen.”